Mohamed Salah: Không chỉ giỏi săn bàn, mà còn là nhà kiến tạo đẳng cấp thế giới!

Sau 3 trận đấu ở Premier League mùa giải mới, giờ đây Mohamed Salah đã có 3 bàn thắng và 3 pha kiến tạo. Kể từ khi gia nhập Liverpool vào năm 2017, Salah đã luôn là một trong những tiền đạo đáng sợ nhất giải đấu, nhưng bên cạnh đó số lượng những cơ hội mà ngôi sao người Ai Cập đã tạo ra cũng nhắc nhở cho mọi người rằng anh không chỉ là một tay săn bàn.

Đôi lúc, bộ kỹ năng của anh bị dư luận “đóng khung” một cách hạn hẹp. Ban đầu, Salah đến Liverpool với danh tiếng là một chân rê dắt bóng cừ khôi có thêm khả năng mang tới các bàn thắng, nhưng ít ai ngờ rằng ngay trong mùa giải đầu tiên khoác áo The Reds anh lại tạo lập nên một kỷ lục mới về thành tích ghi bàn trong 1 mùa giải của lịch sử Premier League với 38 lần đưa bóng vào lưới đối thủ (kỷ lục này về sau đã bị Erling Haaland phá vỡ).

Sau mùa giải đó, anh đã có thêm 2 lần đoạt giải Chiếc Giày Vàng. Mùa giải trước, Ngôi sao người Ai Cập đã leo lên Top 10 cầu thủ có thành tích ghi bàn cao nhất lịch sử Premier League. Tới cuối mùa giải này, anh hoàn toàn có thể vươn lên vị trí thứ 6 hoặc thứ 7.

Ngoài ra, Salah còn có tiềm năng vượt qua  David Beckham và kết thúc mùa giải này trong nhóm Top 10 cầu thủ có thành tích kiến tạo tốt nhất lịch sử Premier League.

Đôi khi, mọi người lãng quên mất khả năng sáng tạo của Salah, có vẻ là vì nó đã bị lấn át bởi thành tích ghi bàn của anh và cách anh được sử dụng trên sân đấu – một tiền đạo cánh nghịch đảo (inverted winger) – thường dành cho những cầu thủ có sở trường đi bóng cắt vào trung lộ rồi dứt điểm, trong khi các tiền đạo cánh trước đây chơi với khuynh hướng chú trọng vào nhiệm vụ sáng tạo. Chúng ta thường không nghĩ về Salah với hình ảnh một bậc thầy tạt bóng như Trent Alexander-Arnold hoặc một chuyên gia chọc khe như Martin Odegaard, nhưng trên thực tế, tính từ thời điểm ngôi sao người Ai Cập gia nhập Liverpool, chỉ có duy nhất Kevin De Bruyne là đạt thành tích kiến tạo cao hơn anh.

Salah thực sự là một trong những cầu thủ sáng tạo xuất sắc nhất Premier League, và 2 pha kiến tạo của anh trước Manchester United vào cuối tuần trước – một pha thực hiện bằng chân phải, một pha bằng chân trái – đã thể hiện rõ rệt sự tiến hóa trong lối chơi của anh.

Vậy nên, trong bài phân tích này, chúng ta sẽ gạt thành tích săn bàn của ngôi sao người Ai Cập sang một bên. Trong vai trò một cầu thủ chạy cánh, Salah còn có những đặc điểm nào khác đáng để nghiên cứu, bàn luận?

Trước hết, Salah hiện đã không còn là một chân rê bóng năng suất cao nữa. Số lần rê bóng của anh đang sụt giảm, nhưng đáng chú ý hơn là cả tỷ lệ qua người thành công của anh trong việc này cũng đã giảm mạnh so với những mùa giải đầu khoác áo Liverpool – từ 63% xuống còn 35%.

Khâu rê dắt bóng của các cầu thủ thường có khuynh hướng sụt giảm về độ nguy hiểm khi họ già đi và Salah đã 32 tuổi, nhưng sự sụt giảm trầm trọng của anh trong khía cạnh này vẫn là một chuyện đáng ngạc nhiên.

Trên thực tế, trong số 51 cầu thủ đã thực hiện từ 75 nỗ lực đi bóng qua người trở lên ở Premier League mùa giải trước, chỉ có 2 người – Raheem Sterling và Zeki Amdouni – là có tỷ lệ thành công thấp hơn Salah.

Ngoài ra còn có một thống kê đáng chú ý khác về chuyện này, được thể hiện qua dữ liệu “goal-creating actions” của ngôi sao người Ai Cập. “Goal-creating actions” được định nghĩa là số lần 1 cầu thủ góp dấu giày trong 2 “sự kiện” cuối cùng trước một pha ghi bàn của đội anh ta (chẳng hạn như một quả tạt, một đường chuyền hoặc một pha qua người), bất kể người ghi bàn là chính anh ta hay người khác. Nếu chỉ xét riêng số pha qua người, thì Salah đã có 14 lần đi bóng đánh bại một đối thủ trước các pha ghi bàn của Liverpool trong mùa giải đầu tiên khoác áo The Reds. Nhưng trong 6 mùa giải tiếp theo cộng lại, anh chỉ có 13 lần làm được như vậy. 

Nhưng các số liệu của anh về khâu sáng tạo thì lại nhất quán tới mức vô lý – trong gần như tất cả các mùa giải đã chơi cho Liverpool (chỉ có 1 mùa ngoại lệ), Salah đã tạo ra từ 103 đến 106 cơ hội ghi bàn cho các đồng đội. Một sự ổn định quá đáng nể.

Những con số của Salah sẽ càng ấn tượng hơn nữa khi bạn xét tới việc anh chẳng còn đảm nhận các quả phạt góc và đá phạt góc rộng của Liverpool nữa, vì sự nổi lên của Alexander-Arnold và Andy Robertson. Anh chỉ có 3 pha kiến tạo đến từ các tình huống đó – gần đây nhất là vào ngày khai mạc mùa giải 2019-20. Mặc dù Salah đã được ghi nhận thêm một vài “những đường kiến tạo từ các tình huống cố định” khác, nhưng thực chất chúng chỉ đơn giản là các pha đẩy bóng nhẹ nhàng sang cho Alexander-Arnold “nã đại bác” vào lưới đối thủ.

Những pha kiến tạo từ các tình huống mở của Salah rất thú vị. Dưới đây là bản đồ vị trí 72 pha kiến tạo của Salah ở Premier League. Các vị trí này khá giống với những gì hầu hết mọi người sẽ hình dung ra từ vai trò thi đấu của ngôi sao người Ai Cập – chúng chủ yếu đến từ khu vực hành lang trong phía cánh phải. Phần lớn các pha kiến tạo được Salah thực hiện bằng chân thuận của anh (chân trái, các chấm đỏ), đặc biệt là những pha bóng đến từ các vị trí lùi sâu, nơi mà anh có thể “bẻ lái” vào phía trong sân đấu và tung ra những đường chọc khe đưa bóng ra phía sau hàng phòng ngự đối thủ.

Các pha kiến tạo bằng chân phải (màu xanh) và má ngoài chân trái (màu vàng) gần như luôn diễn ra ở gần đường biên ngang, khi Salah đâm vào vòng cấm đối thủ. Điều này rất dễ hiểu. Nhưng nếu bạn phân chia các pha kiến tạo của Salah theo những mùa giải mà chúng diễn ra, thì bạn sẽ thấy rõ rằng các tình huống “dọn cỗ” bằng chân phải của ngôi sao người Ai Cập là một chi tiết đã gia tăng tương đối trong thời gian gần đây. Chia đôi 71 pha kiến tạo của Salah cho Liverpool, bạn có thể thấy rằng trong khi chỉ có 3 trong 36 pha kiến tạo đầu của anh được thực hiện bằng chân phải, thì lại có tới 9 trong 35 pha kiến tạo tiếp theo được tạo nên bằng chân này.

Xem kỹ mùa giải 2021-22, chúng ta sẽ thấy rằng so với sự phụ thuộc trước đó của Salah vào cái chân trái thì trong chiến dịch này anh đã bắt đầu dạt cánh và dùng chân phải nhiều hơn để tạt bóng hoặc thực hiện các pha căng ngang. Điểm thú vị nhất là sự thay đổi này đã diễn ra ngay trước mùa giải Darwin Nunez gia nhập đội chủ sân Anfield – một tiền đạo mục tiêu muốn nhận được thật nhiều quả tạt. Ngoài ra, những cú dứt điểm bằng chân phải của ngôi sao người Ai Cập cũng đã gia tăng – mặc dù không đến mức rõ rệt – cho thấy anh đã nỗ lực cải thiện chân không thuận của mình.

Nhưng dĩ nhiên là Salah vẫn chủ yếu trông cậy vào cái chân trái của anh, và có một kỹ năng mà anh đã bổ sung vào lối chơi của mình là những đường cong đưa bóng ra phía sau hàng thủ đối phương được “vẽ” nên bằng má ngoài chân trái. Một lần nữa, các pha kiến tạo như thế chủ yếu diễn ra trong những mùa giải gần đây, và làm cho khả năng “dọn cỗ” của ngôi sao người Ai Cập trở nên rất đa dạng. Trong chiến thắng 5-0 trước Watford hồi tháng 10 năm 2021, thường thì khi chuyền chọc bằng chân trái trong kiểu tình huống dưới đây Salah sẽ đưa quả bóng đi với quỹ đạo hướng về phía thủ môn. Nhưng thay vào đó, anh đã thực hiện một cú “Trivela” hoàn hảo đưa nó vào đường chạy của Mane.

Điểm thú vị nhất trong các đoạn video kiến tạo của Salah có liên quan đến một chi tiết đã đề cập vào đầu bài phân tích này. Như đã nói, anh không còn thường xuyên rê bóng qua các cầu thủ phòng ngự nữa, tuy nhiên chúng ta mới chỉ xem xét tình trạng này trên góc độ chính bản thân Salah, nhưng còn có một yếu tố khác cũng góp phần to lớn trong chuyện này chính là việc các hậu vệ đang hành động khác đi khi đối đầu với anh. Càng xem kỹ, bạn sẽ càng thấy rõ rằng danh tiếng về khả năng đi bóng của Salah đã trở nên lừng lẫy tới mức họ không dám ập vào tranh bóng trực tiếp với anh và thay vào đó là chủ yếu chăm chăm di chuyển lui xuống, qua đó tạo điều kiện cho ngôi sao người Ai Cập có thêm thời gian để kiểm soát quả bóng và thêm không gian để tung ra các pha chọc khe.

Dưới đây là pha kiến tạo thứ 2 của Salah trong trận đấu gần đây nhất của Liverpool, cuộc đối đầu với Manchester United. Khi Diaz chuyền bóng cho Salah…

…Diogo Dalot ban đầu bị “đóng băng”, sau đó di chuyển lui xuống. Hậu vệ người Bồ Đào Nha hoàn toàn chẳng hề có nỗ lực tranh cướp bóng nào cả, vì anh sợ rằng mình sẽ bị Salah qua người…

…và khi Salah thực hiện đường chuyền cuối cùng, Dalot đã lui hẳn vào vòng cấm. Việc vị trí của hậu vệ này cách hơi xa Salah đã “tặng” cho ngôi sao người Ai Cập một góc chuyền rộng rãi để đưa quả bóng vượt qua anh và trở lại với Diaz, người đã dứt điểm ghi bàn.

Dưới đây là một pha kiến tạo khác dành cho Diaz, lần này là trong một trận đấu với Chelsea vào mùa giải trước. Khi Salah nhận bóng, mục tiêu chính của Levi Colwill lúc 1 chọi 1 với anh là không để cho mình bị tiền đạo người Ai Cập rê qua…

…tới mức anh ta đã chăm chăm di chuyển lui về phía khung thành hơn 18 mét mà không hề pressing Salah chút nào. Một lần nữa, một góc chuyền rộng rãi đã mở ra để số 11 của Liverpool thực hiện một pha chọc khe đơn giản nhưng có tính sát thương cao.

Dưới đây là một pha kiến tạo tương tự, lần này là dành cho Cody Gakpo trong một trận đấu với Newcastle United vào mùa giải trước.

Ngay cả khi Salah đã phải dùng ngực để kiểm soát một đường chuyền bổng ngang sân, Dan Burn cũng chẳng dám ập vào tranh bóng trực tiếp với anh.

Do đó, Salah đã có thể thoải mái rê bóng, đồng thời nhìn lên và đánh giá những phương án chuyền chọc mà mình có thể thực hiện ở trung lộ sân đấu.

Lần này, anh đã “vẽ” ra một đường cong đưa bóng bay vòng qua hậu vệ đối thủ bằng má ngoài chân trái – một lần nữa, Salah đã có được nhiều thời gian để suy nghĩ về các phương án chuyền chọc và không gian giữa anh với hậu vệ.

Và đó chính là lý do tại sao Salah lại hiệu quả đến thế – việc anh đang rê bóng qua người ít hơn không phải là một chuyện xấu, mà thậm chí đây chính là một phần nguyên nhân khiến anh càng trở nên nguy hiểm hơn. Khả năng đi bóng lừng lẫy của ngôi sao người Ai Cập đã khiến các hậu vệ có khuynh hướng cẩn trọng quá mức khi đối đầu với anh, và điều đó đã tạo điều kiện cho anh tỏa sáng rực rỡ trong một khía cạnh khác.

“Mo thời trẻ là một cầu thủ siêu nhanh có thể thực hiện các pha tăng tốc thần sầu thoát ra phía sau hàng thủ đối phương,” cựu HLV trưởng Jurgen Klopp của Liverpool phân tích vào mùa giải trước. “Ngay từ ngày đầu tiên khoác áo đội bóng này, cậu ấy đã phải làm rất nhiều việc khác nhau, và cậu ấy đã thích nghi cực tốt, nhưng vai trò sáng tạo trên hàng công phù hợp với Roberto Firmino hơn và do đó tôi không cần 2 tiền đạo cánh khi ấy phải chơi lùi sâu.”

“Còn bây giờ thì hơi khác một chút – với sự hiện diện của Darwin Nunez, chúng tôi đang có thêm một cầu thủ giàu tốc độ khác ở vị trí trung phong, vì thế mà vai trò của Salah đã thay đổi. Cậu ấy đủ thông minh để thích nghi với tất cả những điều này và đã có những sự tiến hóa đáng nể kể từ khi gia nhập đội bóng. Trong mọi giai đoạn, cậu ấy luôn là một cầu thủ đẳng cấp thế giới.”

Rất có thể chiến dịch 2024-25 sẽ là mùa giải cuối cùng của Salah tại Premier League. Sau khi tiền đạo này chia tay giải đấu hạng cao nhất bóng đá Anh, chúng ta không nên chỉ nhớ đến Salah như một tay săn bàn giỏi, mà anh xứng đáng được đặt ngang hàng với Thierry Henry và Wayne Rooney – những huyền thoại vừa sở hữu khả năng ghi bàn kiệt xuất, vừa là những ngôi sao sáng tạo cực ổn định.

Theo Michael Cox, The Athletic